De geschiedenis van haptonomie

Veel mensen weten maar weinig af van haptonomie. Hierdoor bestaan er ook veel vooroordelen over dit onderwerp. Wanneer je een goed oordeel en objectief oordeel wilt vellen over deze geneeswijzen is het vereist dat je jezelf er goed in verdiept. Alleen dan kan je een gerechtvaardigde beoordeling maken. Het is daarom erg belangrijk om je te verdiepen in de geschiedenis van haptonomie. Op die manier leer je dit vakgebied echt kennen.

Frans Veldman is de grondlegger van haptonomie

Frans Veldman werd geboren in Vlissingen in 1921. Hij werd opgeleid en was werkzaam als fysiotherapeut. Vanaf 1942 begon hij zich steeds meer bezig te houden met de fenomenologie van het voelen. Wat is fenomenologie? Dit is een filosofische stroming die ontstond aan het einde van de 19^de eeuw. Centraal hierin staat de intuïtieve en directe ervaring van fenomenen. Bepaalde vooronderstellingen of causale theorieën ontbreken in deze filosofie. Intentionaliteit speelt wel een belangrijke rol: de notie dat de ervaring gericht is op iets. De grondlegger van deze filosofie is Edmund Husserl.

Een poos later, in de jaren vijftig bracht Veldman de psychotonie naar Nederland. Een bekende therapievorm, die bedacht werd door Volkmar Glaser. Hierna, in 1964, werd de Academie voor Haptonomie en Kinesionomie opgericht. In eerste instantie was deze instantie in Nijmegen gevestigd, vanaf 1974 in Overasselt. Een van de bekendste leerlingen aan dit instituut was Ted Troost.

Ted Troost bekende en geprezen haptonoom

Troost werd geboren in 1936 in Rotterdam. Hij was in zijn jeugd een hele fanatieke sporter. Hij was succesvol als voetballer en honkballer bij Feijenoord. Verder was hij een korte periode tennisleraar, voordat hij begon met een opleiding als fysiotherapeut. Troost bezocht een congres in de jaren 60. Hier kwam hij in aanraking met haptonomie. Hij besloot bij Veldman in de leer te gaan. In 1979 werden Troost en Anne Jan van Minnen de nieuwe eigenaars. Veldman bleef als adviseur wel betrokken bij het project. Troost was erg succesvol, niet alleen in het leiden van het instituut, maar ook in de sportwereld. Hij werkt voor talloze voetbalclubs, zoals Chelsea, AC Milan en AZ. Dit zijn wereldwijd bekende voetbalclubs die veel succes hebben gekend. Troost had een goede band met Ruud Gullit, die bij twee van deze clubs actief was. Hierdoor werden ook veel deuren voor hem geopend. Uiteindelijk behandelde hij een groot deel van de Nederlandse selectie tijdens het EK van 1988, waar Nederland natuurlijk kampioen werd. De grootste prestatie van Nederland in de gehele geschiedenis van het vaderlandse voetbal. In dat jaar bracht hij ook een boek uit, genaamd ‘Het lichaam liegt nooit’. Topmanagers in het bedrijfsleven begonnen hem ook steeds meer te benaderen om hun personeel meer vitaliteit en veerkracht te geven.

Uiteindelijk kwam hij via-via ook in contact met Pim Fortuyn. Hij zag Fortuyn op de televisie en hij vond dat deze man overduidelijk last had van bepaalde spanningen. Fortuyn kreeg steeds meer problemen, en raakten met veel mensen in conflict. Hij werd ook steeds emotioneler. Troost belde Harry Mens die een goede band had met Fortuyn. Een ontmoeting volgde. Zij raakte aan de praat en er volgde een gesprek dat wel drie uur duurde. Fortuyn werd zo geëmotioneerd dat hij tranen met tuiten moest huilen. Helaas werd Fortuyn kort daarna vermoord.

Ted Troost heeft veel succes, maar ook tegenslagen

In 1988 staat Troost aan de top. Hij heeft een bijdrage geleverd aan de overwinning van het nationale voetbalelftal op het EK. Een prestatie van formaat, waardoor hij door veel mensen wordt bewonderd. Maar hoge bomen vangen veel wind. Er zijn ook mensen die hem uitmaken voor kwakzalver of Raspoetin. Troost had als doel om de haptonomie wereldberoemd te maken, hij gebruikte de sport om dit te bereiken. Echter, dit werd hem niet door iedereen door dank afgenomen. Er waren niet alleen buitenstaanders die het niet in Troost zagen zitten, ook vanuit de haptonomiehoek was er kritiek te horen. Dit is ook de reden dat Troost vandaag de dag nog maar nauwelijks interviews geeft. Andere haptonomen meende dat haptonomie niet prestatiegericht zou moeten zijn. Het werk dat Troost deed met topsporters werd hem dan ook niet in dank afgenomen. Er zijn tegenwoordig eigenlijk twee kampen. Aan de ene kant zijn er haptonomen die niks met Troost te maken willen hebben, aan de andere kant zijn er haptonomen die Troost als een groot voorbeeld beschouwen.

Breuk tussen Veldman en zijn opvolgers

In 1981 volgde echter een breuk, omdat er een conflict was tussen Veldman en zijn opvolgers. Hierna verhuisde Veldman, hij ging in Frankrijk wonen. Daar was hij nog steeds actief. Hij richtte het CIRDH op. Tegenwoordig is deze instantie in Parijs actief. Verder blijf hij de theorie achter haptonomie verder ontwikkelen. Hij deed hiervoor een beroep op het werk van de bekende filosoof Maurice Merleau-Ponty. In 1889 was er een grote rel rondom Veldman. Hij diende namelijk een klacht in omdat hij vond dat de journalist Frits Abrahams onwaarheden over hem had verspreid. De Raad voor de Journalistiek vond deze klachten echter niet gegrond. Op 89-jarige leeftijd overleed Veldman. Hij liet zeven kinderen achter. Zijn nalatenschap was in goede handen. Zoon Frans R. Veldman richtte bijvoorbeeld het Wetenschappelijk Instituut voor Haptonomie op.

Wat is haptonomie?

De haptonomie kent dus een lange geschiedenis, en er zijn verschillende bekende haptonomen geweest die een belangrijke impact hebben gehad op deze geneeswijze. Hierdoor is er ook geen eenduidig antwoord op de vraag: wat is haptonomie? Er zijn verschillende interpretaties, en zienswijzen. Centraal staat wel altijd de aanraking tussen de therapeut en de patiënt. Ook is de gevoelsbeleving van de client altijd heel belangrijk, en de manier waarop hij met anderen en zichzelf omgaat. De naam is wat dat betreft ook toepasselijk. Haptein betekent aanraken in het Oudgrieks, en nomos staat voor regel of ordening. Het doel, wat de haptonoom wil bereiken, is dat de patiënt zich meer bewust wordt van zijn eigen gevoel en de connectie tussen het lichaam en de geest.

Er zijn in Nederland talloze haptonomen actief, er zijn ook instituten waar je een opleiding kunt volgen tot haptonoom. Je kunt soms een deel van een haptonomiebehandeling vergoed krijgen van een zorgverzekeraar. Hiervoor moet een haptonoom wel over de juiste diploma’s beschikken en aangesloten zijn bij een beroepsvereniging. Op deze website kan je meer lezen over haptonomie.